Obozy Gułagu na mapach i zobrazowaniach satelitarnych

Archiwalne wojskowe mapy topograficzne

Chociaż archiwalne mapy wojskowe (w oryginalnej skali 1:200000) pochodzą z przełomu lat 60. i 70. XX wieku (niemalże 20 lat po porzuceniu Martwej Drogi), to przedstawiają cały przebieg linii kolejowej oraz większość obozów zlokalizowanych w jej pobliżu. Dzięki temu były dla nas cennym źródłem informacji nie tylko podczas planowania ekspedycji. Poszczególne łagry, położone w niewielkich odstępach (od 5 do 10 kilometrów), są na archiwalnych mapach opisane najczęściej jako „osady” czy też „baraki”, często także z oznaczeniem kilometra linii kolejowej, na którym się znajdują.

Dotychczas udało nam się opracować 44 skany arkuszy map, pokrywających cały obszar Martwej Drogi od Salechardu po Igarkę. Rezultat w postaci bezszwowej mapy możecie obejrzeć w oknie mapy (warstwa stara wojskowa…).

Wyświetl mapę – Stara mapa wojskowa (Martwa droga)

Szczegółowe zobrazowania satelitarne

Dzięki starym topograficznym mapom wojskowym zyskaliśmy informacje o dwóch obozach (łagier na 48 kilometrze oraz łagier na 51 kilometrze) położonych na północ od rzeki Turuchan. Znajdowały się one niestety poza szczegółową rozdzielczością ogólnodostępnych serwisów internetowych. Podczas naszej ostatniej wyprawy nie mieliśmy dostatecznie dużo czasu, a także pewności, że cokolwiek w tych miejscach się zachowało. Dlatego też zdecydowaliśmy, że nie odwiedzimy wymienionych obozów. Dzięki późniejszej analizie zobrazowań multispektralnych, pochodzących z satelity Landsat, odkryliśmy, że co najmniej jeden z obozów może być stosunkowo dobrze zachowany. Podjęliśmy więc decyzję o zakupieniu szczegółowego zobrazowania panchromatycznego, wykonanego przez satelitę WorldView-1. Przy jego pomocy mogliśmy z całkowitą pewnością stwierdzić, w jakim stanie są obecnie łagry. Okazało się, że część budynków jest doskonale zachowana. Na północ od obozu dobrze widoczny jest również kamieniołom, do którego prowadziła bocznica. Całe opracowane zobrazowanie możecie obejrzeć w oknie mapy (warstwa szczegółowa satelitarna…).

Wyświetl mapę – Szczegółowa satelitarna (obozy 48–51 km)

W podobny sposób zebraliśmy informacje dotyczące kolejnego obozu – tym razem znajdującego się nad rzeką Błudnaja na 169. kilometrze linii kolejowej. Pomimo iż był on zaznaczony na mapie topograficznej, nie dotarliśmy do niego podczas naszej wyprawy z powodu awarii łodzi motorowej. Cały czas jednak myśleliśmy o zagadkowym łagrze, dlatego zamówiliśmy zobrazowania satelitarne z satelity QuickBird dla obszaru, na którym powinien się znajdować. Po obozie nie było śladu. Po długich dociekaniach udało nam się zidentyfikować jeden jedyny budynek, który pierwotnie znajdował się poza łagrem. Pozostałe budynki zostały co do jednego usunięte. Także i po zazwyczaj łatwych do rozpoznania pozostałościach ogrodzonego terenu obozu nie pozostały żadne ślady. Wynik naszych dociekań niestety nas trochę rozczarował.